همين تحول، به انقلابي ختم شد كه شايد بهتر باشد آن را انقلاب پيام‌رسان‌ها و شبكه‌هاي اجتماعي ناميد. به بيان ساده‌تر، گسترش ضريب نفوذ و سرعت اينترنت در بين كاربران در سطح جهان، باعث شد شكل تازه‌اي از تعامل‌هاي انساني در قالب سايت‌ها و شبكه‌هاي اجتماعي شكل بگيرد. اين موج، به دلايلي، كمي ديرتر از جاهاي ديگر جهان به ايران رسيد، اما آغاز آن همراه با ظهور پديده‌اي بود كه هم‌اكنون بيش از ۴۵ميليون كاربر در كشورمان دارد؛ پيام‌رسان محبوب تلگرام.
براي شرح محبوبيت تلگرام دلايل فني و اجتماعي متنوعي مي‌شود بيان كرد. اما شايد مهم‌‌ترين عامل، پايان كار دولت دهم و سياست‌هاي متفاوت دولت يازدهم در رابطه با اينترنت و فضاي مجازي بوده باشد. در دوره‌اي كه پيام‌رسان‌هايي از قبيل وايبر واتس‌اپ و وي‌چت، يكي پس از ديگري، مسدود مي‌شدند، تلگرام اين اقبال را داشت كه در دوره‌اي مورد توجه كاربران ايراني قرار بگيرد كه فيلترينگ فوري در دستور كار دولت نبود. حتي خود رئيس‌جمهور در جلسه ۲۵ مهر سال۱۳۹۴ شوراي‌عالي فضاي مجازي، خواستار تسهيل دسترسي كاربران ايراني به شبكه‌هاي اجتماعي شد.
پس از اين مرحله بود كه خلاقيت‌هاي توسعه‌دهندگان تلگرام در زمينه ايجاد گروه‌ها، سوپرگروه‌ها، كانال‌ها و بهينه‌سازي عملكرد اين پيام‌رسان، توانست تلگرام را به محبوبترين پيام‌رسان (و شايد حتي محبوبترين اپليكيشن موبايلي) در بين ما ايراني‌ها تبديل كند. پايگاه كاربران عظيمي كه از همان آغاز مورد توجه گروه‌هاي سياسي و اجتماعي مختلف قرار گرفت تا اين پيام‌رسان حتي در نقش يك زيرساخت رسانه‌اي ظاهر شود و به آوردگاهي براي جناح‌ها و ديدگاه‌هاي مختلف تبديل شود؛ آوردگاهي كه در دوره انتخابات رياست‌جمهوري اخير، توانست نقشي كليدي در تبليغات نامزدهاي رياست‌جمهوري بازي كند.
در هر صورت، نه تغيير سياست دولت يازدهم در مورد زيرساخت سخت‌افزاري و محتواي اينترنت و ادامه اين سياست در دولت دوازدهم، و نه بهره‌گيري جناح‌ها و گروه‌هاي سياسي و اجتماعي از آن، نتوانسته است باعث فراموش‌شدن بحث فيلترينگ اين پيام‌رسان شود. به‌تازگي هم در پي بالا گرفتن بحث‌هاي مربوط به برخي كانال‌هاي تلگرامي، بحث فيلترينگ اين پيام‌رسان دوباره داغ شده است. روز شانزدهم مهر، محمدجعفر منتظري، دادستان كل كشور، در جمع خبرنگاران درباره كانالي خاص گفت: اين كانال براي فعاليت‌هاي ضدانقلابي خود از بستر تلگرام استفاده مي‌كند و به‌زودي تكليف تلگرام را روشن مي‌كنيم.
يك روز پس از اين اظهارنظر محمدجواد آذري‌جهرمي، وزير ارتباطات كشورمان، در حاشيه مراسم روز جهاني پست، در پاسخ به سؤال يكي از خبرنگاران كه آيا تلگرام را به‌دليل فعاليت ضد‌انقلاب‌ها بايد بست و ديدگاه‌هاي قوه‌قضاييه و شما در اين رابطه چگونه است، گفت: «هدف ضدانقلاب ناراضي‌كردن مردم از بدنه نظام است و اينكه كانال‌هاي ضدانقلابي در فضاي مجازي بخواهند حرف‌هاي ناروايي بزنند و به تخريب شخصيت، تهمت و دروغ‌پراكني بپردازند، به هيچ عنوان مورد تأييد ما نيست. اما نبايد مردم را ناراضي كنيم. ما به‌دنبال بستن فضاي مجازي نيستيم كه دادستان كل كشور هم در اين موضوع با ما اتفاق نظر دارد.»
به هر ترتيب، تلگرام همچنان به شكل عادي به فعاليت خود ادامه مي‌دهد، اما به‌نظر نمي‌رسد بحث‌هاي مربوط به فيلترينگ تلگرام به اين زودي‌ها به پايان برسد. با اين حال همه مي‌دانند كه چنين اقدامي، نه راه‌حل مسئله، بلكه پاك‌كردن صورت مسئله است. واضح است كه در دوره‌اي كه پيام‌رسان‌ها و شبكه‌هاي اجتماعي رشدي گسترده دارند، فيلتركردن چند مورد از اين شبكه‌ها، حكم تلاش دون‌كيشوت در مبارزه با آسياب‌هاي بادي را خواهد داشت. همانطور كه تخلف رانندگان نمي‌تواند دليل قانع‌كننده‌اي براي مسدودكردن اتوبان‌ها باشد، وجود محتواي نامناسب در بستر تلگرام و هر سايت و شبكه مجازي ديگري، بهتر است به مسدودشدن‌شان ختم نشود. همانگونه كه قوانين راهنمايي و رانندگي براي برخورد با رانندگان متخلف ايجاد شده، به‌نظر مي‌رسد كه بهترين اقدام در برابر محتواها و اقدام‌هاي مخرب در فضاي مجازي هم، ايجاد بستر قانوني مناسب و شفافي براي برخورد با متخلفان باشد؛ چارچوبي كه بتواند هم بر توليد و انتشار محتواي مخرب نظارت داشته باشد و به شفاف‌ترين شكل ممكن جنبه‌هاي فني اين نوع شبكه‌ها را پوشش دهد و در عين حال تضمين‌كننده خصوصي ماندن حريم خصوصي افراد باشد.
نظر شما